Bakış Açınızı Değiştirmenin 5 Püf Noktası

Bakış açınız deneyimlerinizle şekillenir. Ama aynı zamanda öğrenebileceğiniz ve değiştirebileceğiniz bir şeydir. Perspektifinizi gözden geçirmenizi sağlayacak bu beş yöntem, zihninizi başkalarının perspektifine açmanızda yardımcı olabilir.

Amerikalı filozof-yazar Wayne Dyer’ın anlattığı şu hikâyeye bir göz atalım. Yazarın Florida’da yaşadığı dönemdeki bir imza gününde karşılaştığı bir kadın, oraya henüz yeni taşındığını açıklar ve şunu sorar: “Burada yaşamak nasıl bir his?”. Dyer: “Geldiğin yerde yaşamak nasıldı?” diye cevap verir. Kadın gülümseyerek geldiği yerdeki insanların sıcakkanlı, kibar ve yardımsever olduklarını, orada ait olduğunu hissettiği yakın bir arkadaş çevresi olduğunu anlatır. Dyer cevap verir: “Burada da hayat tam olarak böyle.” Aynı gün daha sonra içerisinde başka bir kadın da aynı soruyu sorar: “Florida’da yeniyim, burada hayat nasıl?”. Dyer yine kendi sorusuyla karşılık verir: “Geldiğin yerde hayat nasıldı?”. Kadın cevap verir: “Taşındık, çünkü geldiğimiz yer korkunçtu. İnsanlar kibirliydi, gruplara girip kaynaşmak zordu. Asla hoş karşılandığımı hissetmedim. Orada yaşamaktan gerçekten keyif almıyordum.” Dyer’ın buna cevabı şudur: “Hayat burada da tam olarak aynı.”

Bu hikâyenin de gösterdiği üzere hepimiz karşılaştığımız olayları inanç filtrelerimizden geçiriyoruz; böylece tepki vermemiz kolaylaşıyor. Bir başka değişle gerçeklik sizin bakış açınızla şekilleniyor. Kullandığınız filtreler hayatı nasıl gördüğünüzü etkiliyor. Pozitif bir filtre seçmek fırsatlarla dolu bir hayat sürmek demektir. Negatif bir filtre ise sadece kısıtlı bir yaşam sunar.

Peki, uzmanlar perspektif seçme hakkında ne diyor?

1. Kör Noktalarınız var

Araştırmalara göre herkesin öğrenilmiş taraflı düşüncelerinden gelen görsel ve bilişsel kör noktaları vardır. Bu kör noktalar yargılama gücünüzü baltalar ve size hizmet etmeyen davranış örüntülerine sizi hapseder. Bazen diğerleri bu noktaları sizden daha rahat görür. Başka zamanlarda içe dönüş ve meditasyon yoluyla kendi örüntülerinize tanık olmanız; doğanızın sınırlandırıcı veya gizli yönlerine tanık olmanıza olanak sağlar. Bir kez bir kör noktayı tespit ettiniz mi bir daha görmemezlikten gelemezsiniz. Yeni olasılıklar gözünüzde belirmeye başlar.

2. İyimserlik Gerçekçi Olduğu Müddetçe Faydalıdır

Pozitif düşünce yanlış anlaşılmaya açık bir kavramdır. İnsanlar onu sıklıkla kör iyimserlik veya zorlama bir Polyannacılık gibi düşünür. Gerçekçi iyimserlik ise (mevcut durum istediğinizden farklı olsa bile) olayları doğru bir şekilde görüp geleceğin iyi olacağına derinden inanmaktır. İşin güzel yanı doğuştan kötümser olsanız dahi pratik yoluyla iyimserliğinizi güçlendirebilirsiniz. Kendinizi negatif bir iç konuşma yaparken yakaladığınızda sadece düşünce yönünüzü değiştirin.

3. Perspektif Sadece Gözlem Değil Eylem İçin De Bir Araçtır

Perspektifinizin sizi nasıl harekete geçirip geçirmeyeceği sizin kontrolünüzdedir. İşe geç kalıyor olduğunuzu hayal edin. Araba sürerken üst üste kırmızı ışığa yakalanıyorsunuz. Bakış açınızı kontrolünüz dışında bir şey olarak düşünürseniz bu senaryoda giderek daha da stres seviyeniz artacaktır. Oysaki perspektifiniz bu durumla baş etmenize yardımcı olacak bir güce sahiptir. Trafik ışıklarını kontrol edemezsiniz, ama buna nasıl tepki vereceğinizi kontrol edebilirsiniz. Bu noktada düşüncelerinizi yeni bir çerçeveye oturtarak, dikkatlice nefes alıp vererek ya da seyahat rotanızı yeniden belirleyerek stresinizi kontrol altında tutabilirsiniz.

4. Nasıl Düşündüğünüz Önemlidir

Düşünürken aşağıdakiler gibi olup olmadığınızı sorgulayın:

• Yargılamayan
• Şefkatli
• Meraklı
• Sabırlı.

Bakış açısı edinmenin ilk adımı, düşüncelerinizin size yardımcı olup olmadığının ayırdına varmaktır. Yardımcı olmayan düşünceler katı, kaçıngan ve gerçekliğin sınırlarını zorlayan bir şekilde karşımıza çıkar. Olaylara siyah ve beyaz olarak bakma eğilimi taşır. Gerçekliğini inkâr etmek, başkalarını suçlamak, duyguları bastırmak ve kaçınmak şeklinde ortaya çıkar.

Yardımcı düşünceler çözümlerle, esneklikle, gerçekliğin kabulüyle ilişkilidir. Çözüm odaklı olma eğilimindedir. Sizi bilgi edinmeye iter; durumu kabullenmeye teşvik eder; mizahı ve olayları pozitif bir çerçeveye oturtmayı içerir.

5. Bakış Açınız Üç Alana Ayrılır.

Üç çeşit perspektif vardır:

• Düşünceler
• Hisler
• Eylemler.

Eylemler en çok kontrole sahip olduğunuz alandır. Gözlemlenebilir şeyler yapmak anlamına gelir. Eylem, düşünce ve duygularınızın filtresinden geçtikten sonra bir uyarana verdiğiniz tepkidir. Bir kukla değil, eylemlerinizin baş sorumlusu sizsiniz.

Öte yandan düşünceleriniz kontrolünüzün dışında gibi gelebilir. İçinizdeki eleştirmen neyi nasıl yaptığınıza dair sürekli yorumlar yapar ve her zaman da kibar değildir. Bu sesi azaltmak veya çocukluktan beri hayatınızın bir parçası haline gelen düşünce örüntülerinden zihninizi özgürleştirmek zorlu olabilir. Meditasyon bu konuda iyi bir yardımcıdır.

En az emrinizde hissedeceğiniz alan duygularınızdır. Psikolog Daniel Kahneman, kitabı ‘Düşünmek, Hızlı ve Yavaş’ta seçim ve muhakeme üzerine iki sistemli yaklaşımını açıklar. Birinci sistem hızlı sistemdir. Çoğunlukla istem dışı ve hızlıca çalışır. Bu sistemin seçimlerinizde ve yargılarınızda etkisi derindir. Siz düşünecek vakit bulamadan işinizi görür. İkinci sistem çaba gerektiren zihinsel faaliyet sistemidir. Düşüncelerinizi yavaşça işlemenizi gerektirir. İkinci sistem eylemin kendi ürünü olduğuna inanırken asıl kahraman birinci sistemdir.

Geçmiş eylemleriniz üzerine kafa yormak, inançlarınızı masaya yatırmaya zaman ayırmak veya meditasyon yapmak ve hayatınıza tanıklık etmek (düşünceleriniz, duygularınızı ve eylemlerinizi yargılayıcı olmadan gözlemleme) yeteneklerinizi geliştirmenizde yardımcı olur.

Bakış açınızı değiştirmek pratik ve çaba gerektirir. Zamanla kendi perspektifinizin farkına varır ve başka birinin perspektifinden bakabilme yetisi kazanırsınız. Bu, kendinizden bir şey bulamadığınız farklı kişilerle bağ kurabilmenizi sağlar. Farklı açılardan bakabilme becerinizi kullanın ve onun bir kas gibi nasıl gelişebildiğine şahit olun.

Yazar: Tamara Lechner Çeviri: Selçuk Can Düzenleme: Birlikbilinci

TELİF HAKKI©2020 BİRLİKBİLİNCİ. TÜM HAKLARI SAKLIDIR. BU YAZIYI TÜMÜ OLMAK ŞARTIYLA, DEĞİŞTİRİLMEDEN, BEDAVA OLARAK, VE BU TELİF HAKKI UYARISI VE İNTERNET BAĞLANTISI (WWW.BİRLİKBİLİNCİ.COM/) İLE BİRLİKTE KOPYALAMAYA VE DAĞITMAYA İZİN VERİLMİŞTİR.